Wijzigingen begroting

Actualisatie begroting opvang ontheemden Oekraïne
Voor de opvang van ontheemden is de verwachte raming bijgesteld op basis van nieuwe opvanglocaties en aan aangepast normbedrag van € 44 per dag per opvangplek vanaf 1 januari 2025. Op basis van de geactualiseerde raming is het verwacht tekort in 2025 € 1 miljoen en in 2026 € 300.000.
Dit tekort ontstaat voornamelijk door de bijdrage aan de afschrijving van het pand aan de Klomperweg. De raad heeft eerder besloten om de afschrijving in vier jaar te financieren (pand wordt fiscaal gezien in 20 jaar afgeschreven). De bijdrage is berekend op basis van een normbedrag van € 61 per dag per opvangplek (prijspeil 2024). Voorgesteld wordt dit incidentele tekort te dekken via een onttrekking uit de reserve ‘Opvang en begeleiding specifieke doelgroepen’.

Collectieve Zorgverzekering
Inwoners met een laag inkomen (<130% sociaal minimum) en weinig vermogen kunnen via de gemeente een collectieve zorgverzekering van Menzis afsluiten. De gemeente betaalt mee aan de zorgverzekering, waardoor de premie voor inwoners wordt verlaagd. Inwoners krijgen hiermee een aanvullende verzekering met een ruime dekking. In de afgelopen jaren heeft de gemeente Ede minder uitgegeven aan de collectieve zorgverzekering dan begroot. Er wordt in 2025 gerekend op een onderbesteding van € 250.000.

Studietoeslag
De studietoeslag (ST) is een wettelijk verplichte financiële ondersteuning vanuit de gemeente voor studenten met een beperking of chronische ziekte die niet in staat zijn om naast hun studie te werken. De afgelopen jaren is het budget telkens fors overschreden. De voornaamste oorzaken hiervan zijn het toegenomen aantal aanvragers (onder andere door de landelijk stijgende bekendheid van de regeling) en de landelijk gestegen vastgestelde normbedragen voor de toeslag. Er wordt voor 2025 en 2026 extra budget aangevraagd om de realisatie in lijn te brengen met de begroting. In juni 2025 is er een motie aangenomen in de Tweede Kamer waarin is gesteld dat de uitvoering van deze regeling naar DUO zal gaan. Het is nog niet bekend per wanneer DUO de uitvoering zal gaan overnemen van de gemeente. De verwachting is op zijn vroegst in 2027.

Individuele maatwerkvoorzieningen Wmo
De individuele maatwerkvoorzieningen Wmo kennen naar verwachting een voordeel van € 670.000 in 2025, onderstaand is de opbouw van dit bedrag opgenomen.

Domeinoverstijgend samenwerken Wmo   € 55.000 V
Ook voor 2025 is een specifieke uitkering voor het experiment Domein Overstijgend Samenwerken bij het Ministerie van VWS aangevraagd en voor maximaal 50 cliënten toegekend gekregen. In dit experiment is één arrangeur verantwoordelijk voor het organiseren van het gehele zorgarrangement voor de inwoner, over de domeinen van Wmo, Wlz en Zorgverzekeringswet heen. Door snelle inzet van ondersteuning uit de sociale basis of Wmo, wordt zorg over andere domeinen uitgesteld of voorkomen. Verwacht wordt dat we voor 20 cliënten een incidenteel voordeel van € 55.000 realiseren. Dit voordeel kan gezien worden als tegemoetkoming voor gemaakte meerkosten, voor de cliënten die we includeren. Dit omdat een inwoner door domeinoverstijgend samenwerken eerder in beeld is en daardoor eerder en/of langer ondersteuning ontvangt vanuit de gemeente in plaats van Wlz of Zorgverzekeringswet.

Huishoudelijke ondersteuning   € 95.000 N
Het aantal cliënten dat huishoudelijke ondersteuning ontvangt vanuit de Wmo zien we, in het eerste halfjaar ten opzichte van dezelfde periode vorige jaar, met 1% stijgen. De stijging van de uitgaven is in lijn met de stijging van het aantal ouderen in Ede. We zien een toename in het aantal meldingen voor huishoudelijke ondersteuning en de wachtlijsten stijgen, waarbij aanbieders geconfronteerd worden met personeelskrapte. Kortere wachtlijsten leiden financieel tot een groter nadeel, omdat benodigde hulp dan sneller verzilverd wordt. Ook verwachten we dat het aantal cliënten dat huishoudelijke ondersteuning ontvangt vanuit de Wmo meer gaat stijgen. De extra rijksmiddelen voor de demografische ontwikkelingen geven in financiële zin vanaf 2026 oplossingen.

Begeleiding, dagbesteding en kortdurend verblijf   € 560.000 V
Na jaren van stijging van het aantal uren begeleiding zien we over eerste halfjaar een daling van zorguren voor zowel begeleiding (5,4%) als dagbesteding (13,7%). Dit voordeel bestaat grofweg voor de helft uit minder uitgaven op begeleiding en voor de andere helft uit minder uitgaven op dagbesteding. Het financiële voordeel kan gedeeltelijk verklaard worden door effecten vanuit de inkoop Wmo 2025. Zo is er overgegaan tot declareren per minuut in plaats van per uur of per dagdeel en is duidelijker afgesproken wat onder directe en indirecte tijd valt. Door de toenemende vraag naar Wmo voorzieningen, de beweging naar langer thuis wonen, verwachten we dat dit voordeel incidenteel van aard is.We blijven deze ontwikkeling monitoren.De lagere kosten van dagbesteding dienen betrokken te worden bij de taakstellingen van de beweging naar de voorkant. De zorguren van voormalige cliënten beschermd wonen zien we ook in 2025 bestaan, hiervoor is afzonderlijk budget overgeheveld vanuit Beschermd wonen. Door de toenemende vraag naar Wmo voorzieningen, de beweging naar langer thuis wonen en demografische ontwikkelingen verwachten we dat dit voordeel incidenteel van aard is.

Hulpmiddelen en woonvoorzieningen   € 50.000 N
Het beroep op hulpmiddelen neemt nog altijd toe. Dit heeft te maken met een toename van het aantal ouderen dat al dan niet met ondersteuning langer thuis woont en deels door een stagnatie in de woningmarkt. Het aantal gehuurde hulpmiddelen in de categorie vervoersvoorzieningen neemt vanaf vorig jaar toe. Een stijging zien we onder andere terug bij een aankoppelbaar fietsdeel, driewielfietsen, scootmobielen en tandems. Technologische ontwikkelingen zien we een grote rol spelen bij de hulpmiddelen. Hulpmiddelen worden steeds slimmer, elektronischer en daarmee duurder. Dit zal in de toekomst voor een kostenstijging zorgen. De woonvoorzieningen blijven, na de uitschieter vorig jaar, naar verwachting weer binnen het budget.

Vraagafhankelijk vervoer   € 200.000 V
Uit de recente cijfers van de Valleihopper blijkt dat met name de vervoerskosten lager uitvallen. Een definitieve halfjaarrapportage is nog niet bekend. Op basis van lager aantal ritten en minder aantal declarabele kilometers wordt een voordeel van € 200.000 verwacht. Dit kan deels worden verklaard door een toename van het gebruik van vrijwilligersvervoer. Ook geldt voor nieuwe indicaties een lager kilometerbudget (1.500 km per jaar in plaats van eerder 2.500 km per jaar). Het nieuwe kilometerbudget van 1.500 km per jaar geldt vanaf 1 januari 2026 voor alle Edese reizigers. Maatwerk blijft hierin mogelijk. We blijven de ontwikkelingen monitoren.

Beschermd wonen - regio
Het aantal inwoners met een lopende indicatie voor zorg in natura is toegenomen voor zowel Beschermd Thuis als Beschermd wonen. Daar staat tegenover dat het Rijk in 2024 geen volumecompensatie heeft toegepast en in 2025 zeer beperkte volume compensatie. De geraamde storting in de reserve Beschermd wonen neemt hierdoor af van € 2,35 miljoen naar € 1,6 miljoen. Deze ontwikkeling legt druk op de Edese taakstelling van extramuralisering in 2027 en verder. Bij beschermd wonen kunnen relatief kleine volumewijzigingen op regionaal niveau kunnen leiden een forse stijging van de kosten.
De beweging van Beschermd Wonen naar Beschermd Thuis moet de komende jaren verder vorm krijgen, alsook de beweging naar wonen met ambulante begeleiding.

Beschermd wonen - lokaal
In 2025 zijn er lokale resultaten gerealiseerd bij Beschermd wonen. In de eerste plaats is besloten om de reserve Beschermd wonen grotendeels (voor € 12,5 miljoen) te verdelen over de regiogemeenten. Ede kent daartoe een incidenteel voordeel over de periode 2015-2025 van € 6,8 miljoen. Hier tegenover staat echter de ombuigingstaakstelling extramuralisatie. Vanaf het jaar 2021 tot en met 2025 bedraagt deze voor Ede € 4,7 miljoen. Hieruit volgt dat er nog € 2,1 miljoen in reserve bestaat als lokaal voordeel uit Beschermd wonen.
Door een hogere toerekening van Edese bedrijfsvoeringskosten aan de regio staat eind 2025 per saldo € 2,35 miljoen gereserveerd voor Edese doelen en risico's Beschermd wonen.

In de prognose van het regioresultaat Beschermd wonen 2025 zien we dat het Edese voordeel (50% van regioresultaat) niet meer toereikend is voor de Edese taakstelling van € 1,25 miljoen. Hierdoor ontstaat een nadeel van € 0,46 miljoen, die verrekend wordt met het hierboven beschreven Edese aandeel in de reserve, die hiermee daalt van € 2,35 miljoen naar € 1,89 miljoen.

Monitoring en bijstelling van de exploitatie moet leiden tot een regioresultaat, waarmee de nog oplopende Edese taakstelling structureel kan worden gefinancierd. Het Edese deel in de reserve fungeert vooralsnog als buffer hiertoe.

Maatschappelijke opvang
Voor het voorkomen van dakloosheid en het realiseren van woonplekken met passende ondersteuning voor (dreigend) dakloze jongeren en volwassenen heeft VWS vanaf 2022 extra middelen beschikbaar gesteld. Dit is opgenomen in het Nationaal Actieplan Dakloosheid "Eerst een thuis". In het laatste kwartaal van dit jaar wordt het regionale plan en het uitvoeringsprogramma voor besluitvorming aangereikt. De maatschappelijke opvang staat onder druk door een toenemend beroep op opvang sociaal pension, onconventionele opvang, nachtopvang en dagopvang, maar ook opvang voor de doelgroep "anders wonen". De exploitatie van de nachtopvang loopt volgens verwachting. Vanwege de vernietiging van de omgevingsvergunning van de opvang aan de Stationsweg is in een tijdelijke opvang Sterrenberg geïnvesteerd. Het vinden van een permanente locatie voor de nachtopvang vraagt een nieuwe investering (p.m.).

In 2025 is voor een sluitende exploitatie van de maatschappelijke opvang een fors bedrag (€ 830.000) uit de reserve benodigd. Met het inzetten van de structurele middelen voor het regionale actieplan (€ 530.000) is per saldo € 300.000 onttrokken aan de reserve Maatschappelijke opvang. Eind 2025 bedraagt zien we nog een positief saldo van ongeveer € 800.000.

Actualisatie begroting Duurzame Gemeentelijke Opvang (Galvanistraat)
De gemeenteraad heeft op 5 juni 2025 besloten om de opvang aan de Galvanistraat te verlengen met vijf jaar en uit te breiden van 130 naar 200 bewoners. Ook wordt het gebouw verbouwd naar een zogeheten Duurzame Gemeentelijke Opvang (DGO). Een DGO is een opvanglocatie die langere tijd gebruikt kan worden met betere voorzieningen. Tot 1 juli 2025 zijn de gemaakte kosten voor de crisisnoodopvang gecompenseerd op basis van de werkelijke kosten. Vanaf 1 juli 2025 ontvangt de gemeente een normvergoeding van het COA van € 78 (inclusief BTW) per dag per opvangplek.

Op basis van de verwachte lasten en baten kan een sluitende exploitatie worden gerealiseerd. Voor de uitbreiding en verbouwing van het pand zijn transformatiekosten geraamd. Deze kosten worden gecompenseerd door een éénmalige bijdrage vanuit het COA. De uitvoering van de verbouwing staat gepland voor 2025, met een verwachte afronding in 2026. Het voorstel is om de bijdrage vanuit het COA toe te voegen aan de reserve ‘Opvang en begeleiding specifieke doelgroepen’. Deze reserve kan vervolgens worden ingezet ter dekking van de incidentele lasten die verband houden met de afronding van de verbouwing.

Participatiebedrijf Werkkracht
In 2024 heeft Werkkracht een positief resultaat behaald. Er is voor gekozen om dit resultaat als dividend te laten terugvloeien naar Ede. Dit resulteert in een incidenteel voordeel van € 1 miljoen. Vanuit de ombuigingen is een taakstelling opgelegd aan Werkkracht oplopend tot 6 ton structureel in 2027.
Het positieve incidentele resultaat wordt, met name, veroorzaakt door:

• De salaris- en personeelskosten zijn ruim € 650.000 lager dan begroot. Dit heeft met name te maken met de te lage bezetting regulier personeel (€ 230.000) en hogere uitstroom SW resulterend in lagere salarislasten (€ 410.000). Hiertegenover staat € 100.000 hogere inhuur personeel.
• Een hoger opdrachtbedrag (€ 580.000), voornamelijk door eenmalige tegemoetkoming sociaal ontwikkelbedrijven (€ 280.000) en extra rijksbijdrage nieuw beschut (€ 160.000).
• Hogere algemene kosten (€ 180.000), met name door kosten voor de implementatie van Matchcare.

BUIG
De gemeente Ede ontvangt jaarlijks van het Rijk een gebundelde uitkering (BUIG) ter financiering van de uitkeringslasten. Voor het jaar 2025 is op basis van een recente prognose een uitgavenniveau van circa € 35,3 miljoen voorzien (de begrote lasten voor 2025 zijn € 35,5 miljoen). Dit betekent een verwacht voordeel op de lasten van € 0,2 miljoen voor 2025.
De definitieve Rijksbijdrage voor 2025 geraamd op € 33,7 miljoen (de begrote baten voor 2025 zijn € 32,8 miljoen). Hierdoor wordt er een voordeel van € 0,9 miljoen verwacht op de baten.
Binnen deze begroting is tevens rekening gehouden met de financiële impact van de taakstelling voortkomend uit het programma Beweging naar de Voorkant. Deze taakstelling leidt in 2025 tot een nadelig effect van € 0,6 miljoen op het BUIG-budget. Ondanks deze tegenvaller wordt voor het boekjaar 2025 een positief financieel saldo van een kleine € 0,5 miljoen verwacht.