Maatschappelijke voorzieningen

Onderwijshuisvesting
Ede groeit in het aantal inwoners en hierdoor ook in het aantal kinderen. In de periode 2026-2029 groeit de basisgeneratie (4 tot 12-jarigen) met 297 kinderen. Deze groei doet zich vooral voor in de wijken Veluwse Poort, Enka en Kernhem en in de dorpen Lunteren, Ederveen en Wekerom. Dit zal te zien zijn in het stijgende aantal leerlingen op scholen. We hebben 3 nieuwe scholen in Ede; De Tamboerijn vanaf 1 augustus 2025; Rehobothschool en Al Amana College vanaf 1 augustus 2026. Onderwijshuisvesting is een wettelijke taak van de gemeente Ede. De ruimtevraag van onderwijs tot 2040 is groot in de schaarse ruimte. Realisatie van nieuwbouw, maar ook uitbreiding van bestaande bouw vergt een goede planning en onderzoek van mogelijkheden tot clustering. Om een bijdrage te leveren aan de realisatie van het klimaatakkoord worden onderwijsgebouwen zoveel mogelijk bijna energieneutraal gebouwd/aangepast. De Coronacrisis heeft aangetoond dat ventilatie erg belangrijk is; dit heeft consequenties voor de onderwijshuisvesting. De regie hiervoor ligt bij de onderwijsbesturen. Om te voorkomen dat kinderen naar het SO/VSO gaan, worden huidige en toekomstige onderwijsgebouwen zodanig ingericht dat passend/inclusief onderwijs mogelijk wordt. We zien dat de bouwkosten in 2025 met 5,68% zijn gestegen wat hoog te noemen is. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap zet zich samen met de PO-, VO-raad en VNG in voor het realiseren van kwalitatief goed onderwijs: met het Programma Onderwijshuisvesting wordt een integrale aanpak ontwikkeld om de verouderde huisvestingsvoorraad in Nederland te verbeteren. Door standaardisering en bundeling van huisvestingsvraagstukken is er winst te behalen. Gegeven de schaarse ruimte, het bredere scala aan gebruikers en de beperkte middelen is samenwerking zowel intern als extern belangrijker dan ooit: die samenwerking is nodig om het nu geldende Strategisch Huisvestingsplan uit 2018 te actualiseren. In 2025 wordt het Integraal Huisvestingsplan van de gemeente Ede vastgesteld met aandacht voor thema's als duurzaamheid, de rol van de gemeente bij het realiseren van een integraal kindcentra en passend/inclusief onderwijs.

Sport
Sport en bewegen zijn belangrijk voor een goede gezondheid en in Sportakkoord II zijn ook afspraken gemaakt over de inzet van Ede op het gebied van preventie. Het sportakkoord II loopt tot en met 2026 en het is nog onduidelijk of en op welke wijze dit wordt voortgezet. Mogelijk heeft dit financiële gevolgen omdat een groot gedeelte van de sportactiviteiten in Ede gefinancierd wordt uit dit budget. Dit zorgt er voor dat we in 2026 wellicht keuzes moeten gaan maken over waar we in Ede op in gaan zetten. Daarnaast speelt bij een groeiende bevolking ook een groei van accommodaties. Omdat de ruimte schaars is, is de uitwerking van de omgevingsvisie een belangrijk instrument om sportvoorzieningen een plaats te geven.

Evenementen
We zien dat duurzaamheid een grotere rol gaat spelen bij de organisatie van evenementen. Daarnaast groeit de betrokkenheid bij de besluitvorming bij bewoners. Steeds vaker worden verleende vergunningen opgevraagd om meer grip te krijgen op wat er speelt in hun leefomgeving.

Cultuur
Op landelijk niveau wordt in 2026 voortgezet waar men vorig jaar mee gestart is: cultuur inzetten voor een veerkrachtige samenleving. Cultuureducatie Met Kwaliteit 4 wordt voor het eerste jaar uitgevoerd. Daarnaast wordt er door de Raad voor Cultuur voort gebouwd op het advies 'Toegang tot Cultuur' en vormen eerste stappen richting een cultuurbestel dat beter aansluit bij de diversiteit en dynamiek van het culturele veld.

De Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen (Wsob) wordt naar verwachting in 2026 gewijzigd. De grootste wijziging is dat de huidige ‘bevorderingstaak’ wordt omgezet naar een plicht voor gemeenten en provincies. De toegang tot de openbare bibliotheek wordt hiermee voor alle inwoners gegarandeerd. Als onderdeel van de zorgplicht dienen gemeenten een meerjarenplan voor bibliotheekbeleid op te stellen in samenwerking met de bibliotheekorganisatie. De provincie krijgt hierbij een toezichthoudende rol.

In 2026 gaan wij verder met de uitwerking van het uitvoeringsprogramma van de Cultuurvisie en zetten wij in op de vier pijlers: vestigingsklimaat, makersklimaat, cultuurparticipatie en cultuureducatie.

Erfgoed
Ook in 2026 speelt de gemeente een hoofdrol als het gaat om het behoud, de instandhouding en de bescherming van erfgoed. Ondergronds erfgoed gaat steeds vaker (in situ) verloren door urgente ontwikkelingen op gebied van woningbouw en natuurherstel. Vooralsnog moet op projectniveau worden bekeken hoe deze ontwikkelingen en behoud van archeologische resten (in de grond) hand in hand kunnen gaan. In Cultura Erfgoed werken erfgoedorganisaties in verband en organiseren gezamenlijke projecten, exposities en educatieve activiteiten, binnen én - op termijn - steeds meer buiten het gebouw.