Productgroep Landbouw en Natuur | Wat willen we bereiken en wat gaan we daarvoor in 2026 doen?

Algemeen
Landelijk gebied
In 2025 en 2026 werken we verder aan het versterken van ons landelijk gebied door de uitvoering van de regelingen voor veehouders (onder andere LBV+) pilot ondernemingsplannen, interimbeleid agrarische ontwikkelingen, het stikstofplan Regio Foodvalley verder uitwerken, kennisdeling natuurinclusieve landbouw en het intrekken van latente vergunning ruimte. Ook zetten we in op de begeleiding van agrariërs bij het ontwikkelen of beëindigen van hun bedrijf door de inzet van functiewisselingsbeleid en PROMO en nemen een actievere rol in het grondbeleid voor het landelijk gebied. Met de aanpak Basis Kwaliteit Natuur, het aanbieden van Hagen-en Heggen subsidies en landschapsprojecten werken we ook aan de natuurlijke kwaliteit van het landelijk gebied.
Rijksbeleid en provinciaal beleid bepaalt in hoge mate de ontwikkelmogelijkheden in het landelijk gebied. Omdat het rijksbeleid op dit moment onvoldoende toekomstbestendig is, zijn de mogelijkheden beperkt. Dit raakt met name de ontwikkeling van agrarische bedrijven en de uitbreiding van Ede-Stad en dorpen.

Klimaatverandering en biodiversiteit
Door klimaatverandering neemt de kans op wateroverlast, hitte, droogte en overstromingen toe. Dat levert risico’s op voor onze economie, gezondheid en veiligheid. Deze veranderingen vragen aanpassingen in onze leefomgeving zodat we ook in de toekomst met een ander en grillig klimaat kunnen blijven leven, wonen en werken. Ondanks lokale successen neemt de biodiversiteit of soortenrijkdom in Nederland nog steeds af, niet alleen de beschermde meer zeldzame soorten maar ook de algemene soorten. We hebben in Ede het concept basiskwaliteit omarmd als strategie voor het herstel van het natuurlijk systeem en klimaatadaptatie.

Hoe verder?
Na 2025 loopt de opgave landelijk gebied en de aanvullende financiering af, de uitdagingen in het landelijk gebied blijven fors. In de aanpassing van de omgevingsvisie Landelijk gebied (ontwikkelkader) bepalen we in 2026 de koers voor ons landelijk gebied, waarna financiering voor uitvoering gevraagd gaat worden. Tegelijkertijd werken we in samenwerking met de andere overheden via gebiedsgerichte aanpakken in Binnenveld, het Renkums en Heelsums Beekdal en Ede-Barneveld verder aan het concretiseren van de opgaven per gebied en gaan we gezamenlijk projecten uitvoeren.

	Wij werken vanuit de opgave, dat wil zeggen actief ophalen van ontwikkelingen en wensen vanuit de samenleving.
Subdoel	Wij werken concernbreed vanuit de omgevingsvisie.
Prestaties	Wij faciliteren ontwikkelingen door heldere en vindbare kaders, gebaseerd op de 5 strategische keuzen van de omgevingsvisie.
	Wij werken via thematische programma’s en gebiedsprogramma’s aan onze opgaven.

	Wij maken de Omgevingsvisie Ede 2040 geschikt voor digitale raadpleging in DSO.
Subdoel	We implementeren de Omgevingswet.
Prestaties	We werken volgens de letter en de geest van de Omgevingswet.
	Wij werken aan het Omgevingsplan Ede, ter vervanging van het Omgevingsplan van rechtswege.

	Regionaal uitvoering geven aan Schone Lucht Akkoord en pilotprojecten (landbouw).
Subdoel	Een gezondere leefomgeving in samenhang met ruimtelijk beleid.
Prestaties	Een programma Gezonde Leefomgeving opstellen.
	Start realisatie van het ondergronds brengen van de 50 kV hoogspanningslijn boven Ede.

	Het stimuleren van verduurzaming van de voedselproductie, gezondere voedselomgeving en gezondere leefomgeving middels het uitvoeringsprogramma landbouw.
Subdoel	Transitie naar natuurinclusieve en circulaire landbouw met een duurzaam toekomstperspectief voor de agrariërs.
Prestaties	Het bevorderen van natuurinclusief en circulair ondernemen.
	Het actief deelnemen aan de regionale samenwerking op landbouw.
	Actief bijdragen aan gebiedsprocessen zoals in Binnenveld en Ede-Barneveld.

Natuur (2026)
In het programma Robuuste Natuurversterking is opgenomen hoe we werken aan het beschermen en herstellen van de groene leefomgeving, het natuurlijk systeem en klimaatadaptatie. In lijn met de landelijke en regionale ontwikkeling voor natuurherstel werken we met het concept basiskwaliteit. We streven ernaar dat in onze agrarische en stedelijke landschappen de gewone soorten weer gewoon worden. In onze natuurterreinen streven we een hogere (N2000) kwaliteit na. Deze strategie geeft ook antwoord op de kaders die worden gesteld aan de leefomgeving vanuit de Europese natuurherstelverordening. Daarnaast draagt Basiskwaliteit bij aan de aanpassingen die nodig zijn in onze fysiek leefomgeving om in te spelen op een veranderend klimaat.

	Verder integreren van onze activiteiten op het gebied van natuur, biodiversiteit, groen landschap en klimaatadaptatie.
Subdoel	Herstel en robuuste versterking van de Edese natuur en landschappen door basiskwaliteit natuur.
Prestaties	Herstel van het natuurlijk systeem vormt de basis voor onze ruimtelijke ontwikkelingen.
	Uitvoering geven aan de projecten uit het programma Robuuste Natuurversterking en zorg dragen voor de werving van subsidies en fondsen.
	Uitvoering geven aan projecten voorkomend uit gebiedsprocessen en aanpakken zoals De Ginkel, Renkums Beekdal en Binnenveld.
	Monitoren van de basiskwaliteit in onze stedelijke en landelijke gebieden.

	Klimaatadaptief handelen bij fysieke maatregelen in de leefomgeving.
Subdoel	Een Klimaatadaptief Ede.
Prestaties	Water en bodem zijn sturend bij onze (ruimtelijke) ontwikkelingen.
	Uitvoeren projecten die zorgen voor klimaat adaptatieve leefomgeving.
	Inzicht in vooruitgang en weten wat we waar moeten doen.
	Vanuit Steenbeek Ede versterken bewustwording en aanjagen tot klimaatadaptief handelen van inwoners, ondernemers en organisaties.

	Uitvoering geven aan project Levend Landschap, begeleiden vrijwilligersgroepen en organiseren cursusprogramma Levend Landschap voor bewoners.
Subdoel	Permanente groei van initiatieven vanuit en met de maatschappij voor landschapsversterking en versterking van de biodiversiteit.
Prestaties	Extra impuls geven aan realisatie groen-blauwe raamwerk met ketenpartners/bewoners.
	Organiseren bijeenkomsten voor bewoners en ambtenaren gericht op kennisdeling en inspiratie om het ontwikkelde Landschap op de kaart toe te passen.

	Het uitbreiden en verbinden van areaal (ecologisch) groen en het aantal bomen.
Subdoel	Robuust herstel natuur stedelijk gebied.
Prestaties	Biodiversiteit herstellen, verhogen en uitbreiden door uitvoeren onderdelen programma Robuuste Natuurversterking:
	Aanpassingen in het beheer van de openbare ruimte en uitsluitend in uitzonderlijke gevallen toepassen van bestrijdingsmiddelen.
	Het natuurinclusief uitvoeren van ruimtelijke projecten op basis van het geactualiseerde puntensysteem.
	Werken aan groeiplaatsverbetering bij bomen.
	Het herinrichten, verbinden en uitbreiden van leefgebieden voor herstel van insectenfauna.
	Monitoring vogelsoorten aan de hand van monitoringsplan SOVON. Monitoring vindt plaats t.b.v. BKN (Basis Kwaliteit Natuur).
	Vergroten inzicht in effect klimaatverandering t.b.v. toepassen gepaste maatregelen incl. vervolgstappen waaronder onder andere:
	Het uitvoeren van diverse risicodialogen om te komen tot een uitvoeringsplan met klimaatadaptieve maatregelen.
	Opstellen monitoringsplan t.b.v. klimaatadaptatie.
	Realiseren klimaatadaptieve maatregelen binnen (her)inrichtingsgebieden.
	Verbindingen leggen tussen programma Robuuste Natuurversterking en andere initiatieven en programma's.
	Verhogen kennis over natuur en ecologie onder bewoners en bedrijven in verband met het aanzetten van vergroenende maatregelen op privéterrein.
	Implementeren van de Gedragscode Soortenbescherming Gemeenten.